ملیحه عزیزپور
Məlihə Əzizpur
ملیحه عزیزپور (تبریز)
1
...
آچیلسا کؤنلومون
کور دویونلری
بیر کؤینک توخویاجام
وطن اینینه...
2
...
نه جمدک یئمیشدیم
نه قان ایچمیشدیم!
...
دیشیم قانامیشدی...
3
...
بوتون یوللاری قاپادیلار.
سلامیم،
سنه چاتماسین
دئیه!
4
...
توسباغانین
ائوی چالینینجا
اؤلدو...
5
...
"قورخاق قادینلاردان نفرت ائدرم"
دئییردی.
تومان آلتیندا گیزلَنن
کیشی...
6
...
نئچه "دماوند" گرکدیر
قووزانیب زیروهنه باخماغا؟!
سئویملی
"ساوالان..." !
7
...
گؤزلرین
"خان اصلی"دیر
اورییم
"یانیق کرمی"...
8
...
گؤزون گیل گلنده بیزه
خبر وئر!
گوللره دئییم آچسین...
9
...
...اوتاندیم !
گولوشونو اؤپدوم
اوزاقدان...
10
...
خزر،
گؤزلرینه داشیناندان بری
بوتون بالیقلار
اولدوزلوغا
کؤچوبلر...
11
...
قورخما... قورخما عزیزیم!
اورکودوجو بیر شئی یوخ کی...
دیرناقلارینی چکیرلر
شهرین ...!
12
...
هر آخشام
گونش قوربان کسیلیر
گئجهنین
آیاقلارینا...
13
...
"تانری"
ماهنیلاشان زامان سنده
"سئوگی"
تانریلاشیر
منده...
14
...
فصیللرین
بوتون "گؤیگؤز" سحرلری
گؤزلرینین
آچیقلاماسیدیر
یالنیز...
15
...
قوجالدیقجا
قوجامانلاشیرسان
"تبریز" تک!
ملیحه خانیمدان (یاغمور و دمیر سئوگی) کیتابلاری یایینلانمیش و یاخین گله جکده (سو پیچیلتیسی / گؤی گؤزلو آللاه / ۱۴ قلم بزنمیش آی / آغ گئجه ) شعر و حیکایه توپلولاری ایشیق اوزو گؤره جک...
بويور ايله‌ش اوره‌ييمده بير آلما سوي
قوي ايستيبداد اوتاغيميزا بئله گيرسين
هئچ داريخما
بو، پيس قوخولو قارا بؤجك
گلدييي تك، گئده‌جك ده
سن گولومسه…
ال‌لريني اوزالت من
سيبئرياني- قوطبو دا آنسان بير آن
هئچ آنديرما
ال‌لريمي توت - منيمسه…
ياشيل- ياشيل دانيش لوطفن
حيس‌لريمي ماوي‌لشدير
تورپاغيميز- خريطه‌ميز
قان - قيرميزي بولونسه ده
هئچ آلديرما
بو اولو يورد بيزيمكي‌دي
سن گولومسه…
گله‌جه‌يين بخته‌ورليك اوشاق‌لاري بيزيمكي‌دي
اوجا طالئع بيزيمكي‌دي
سن گولومسه…
سن گولومسه…
باخ…
هئچ نه ماراغيمي چكمير بوگون!
تبريز،
يازين ايلكين گون‌لري اولدوغو،
گولوستان باغي،
چيچك نفسي،
گجيل قاپي‌سي،
و، اورادا كيتاب ساتان
«هيستريانيك» بير اوغلان!
اوزگون گئديرم
داشي قالديريم‌لاردان اؤتورم،
مفتيل‌لره سيغينان «ارك»،
داريخمامي داغيتماق اوچون
اوزون سوره دوروب باخديغيم
كؤهنه كيتاب‌لار- قزئته‌لر،
ساقيزساتان يازيغيم گلن اوشاق،
باشماق‌تيكن كيشي،
تاباقچي‌لار،
و حتا
ديليمه حاولايان بير ايت تؤره‌مه‌سي بئله ماراغيمي چكمير بوگون
يالنيز
ال‌لريني دوشونور‌م اوزاق‌لاردا
آي ايشيغيني،
بير ده، بوتاسيندان اوزوله‌سي دوران
ساري يازقيلي بير قيزيل گولو
----------------------
1
بيز كي عئيني زاماندا
چيخديق آلما داشيماغا
بس نئجه اولدو
سن
قانادلانيرسان اوچماغا
من
هله اوشودوم ها اوشودومده قالميشام …
2
مني دينديرمه آغلارام
گؤزلريمدن كيمليك‌سيز- بيج
ياش دوغولار
و، دؤرد بير ياندان
داشلانارام… به گولوش‌لريله!
سن يوخسان كي،
بو اونورسوز چاغ‌لاريمدا
دالدالانام آرخاندا…
ساقين
دينديرمه مني…
3
بير كيشي‌ني
باغيرساغي ايله آسيب لار.
دئييرلر
بير گئجه‌ليك
چؤره‌ك اوغورلاميشدي!
4
1383 ـ جو گونش ايلي
و، منيم
يالنيز 25 ياشيم وار
تانريم!
بس قالانيم هاني؟!
5
آنا!
مني قارنينا قايتار نه اولار
بيلميرسن بو ياشام آدلي
آغزي قانلي جاناواردان
نئجه قورخورام آي آنا!
يالواريرام
قارنينا قايتار
و دوققوز مين آيليغيمدا بئله
دوغما مني آي آنا…
6
سندن دؤنور‌م
او قده‌ر بؤيوموشم كي،
شهر قالخيب آياغيما
من…
دوپ ـ دولويام بو آخشام
اوره‌ييمي پاتلاماق ايسته‌يير‌م آووج‌لارينا
«نار» كيمي…
سندن دؤنور‌م
اؤزومه وارا بيلمه‌ميشم هله
مني توپلاسانا ايچيمه…
Gəl tanrını yarı bölək
İsti bir əl çörəyi tək
Bir parçası səndə qalsın
parçasında öksüz uşaqlara verək
gəl dünyanı iki bölək
haqlı dədə malımız tək
gözəlliklər sənin olsun
pislikləri paxıllara pay göndərək
sevgini gəl bölüşdürək
bir qırmızı alma kimi
gülə-gülə bir diş sən vur
bir diş də mən
yox...yox...
səni bölənmərəm
tanrı ilə də...
dünya ilə də...
sevgi ilə də...
səninlə də...
"SƏN"
Bütövlülklə mənimkisən
Bir tək mənim.
2
Dəli günlərimdi sevgili!
Nə sıqara yarar mənə nədə çaxır
Gör həsrətin varlığımı necə yaxır!
Şənliyim küflənib sevgi!
O yalançıq gülüşümdə çürüyüb
Gözlərimi qəm dumanı bürüyüb!
Haydı bir azcıqda sən sev!
Mən sevginə yasaqlandım
Olmazlara tutsaqlandım
Haydı ...
Yoxsa öləcəyəm.
3
Evlərinə çəkilən yol
Qıl körpüsünə bənzəyir
Suç işləmiş birisinə!
Aman...
Açılmasın qapı!
Yoxluğunun soyuğunu duyuram
içəriyə girərsəm
Donaram cəhənnəmdə.
4
Yoxluqların
ağır yükünü daşımaqdan
çiyinlərim əyiliblər.
Bilmirəm bu nəfəs kəsən fəhləliyin ücrətini
Hansı əllər ödəyəcək!
5
Mor dağlardan dumanları
Ürəklərdən gumanları
Yalançılıq imanları-inamları...
Bir uşağın çantasından
Silgisini çala bilsəm
Siləcəyəm...
6
Mahnıların süd qoxuyur
əllərin su.
Olmayamı sən anamsan?!
Yox...
Anam ki ərkək deyildi
"leçək"li idi.
Anam üzümə gülərdi
Sən gözümü güldürürsən
anam boyumu oxşardı
sən ruhumu oxşayırsan
anam məni çox istərdi
bilmirəm sən...?!
7
Bir şeyim deyil ki gözəl!
Yalnız balacana dərdim var
"GECƏ"...
Çıraq çəkilsən içimə
Sönər o kabusumda
Yoxsa
Bir şeyim deyil ki...
8
Bu gecə pəncərəni açıq qoy nə olar!
Yaman darıxıram.
Bəlkə boylandım gözəlliyinə
Təkliyimin arxasından.
Bir də
Gözlərini qapatma olursa
Yaman darıxıram
Bilmirsənki...
9
Bir oynaqcıl dəli şair
Payız ilə adaxlıdı
Bütün yağmurlu günlərdə
Başmaqlarında toy tutar.
10
Varlığımın çərçivəsi
Dörd mismarla bərkinibdi
Biri tanrı
Biri anam
Biri umud
Birisi də...
* * *
Yoxluğunun uçurumundan asılmışam
Son mısamarım
Qurtar məni
Bu uçuşdan!
11
Baxışını məndən alma yaz nəfəslim!
Qoy
Barışan ulduzumuzu
Gözlərində parlaq görüm.
Ay tanınmaz əski tanış!
Inan susmaqdan yorulmuşam
Gəl məni
Bostanqorxularının qaranlıq şəhərindən al
Nağıldakı bəbəklərin yurduna götür.
Gəlişinə tələs
Addımların üçün
Bir qucaq qızıl gül nəzirim var.
12
Dəli-dəli gülüb demə uşaqsan!
Bir baxsana
Başarıram saymağı
BİR...
İKİ...
Sonradan ÜÇ...
iyirmi iki yaşım var
Başarıram sevməyi.
Başarıram səni şeirə qatıb içəm
Gözlərindən əynimə bir donluq biçəm
Düşlərinə cığır salıb oradan keçəm.
Başarıram səni səndən alıb qaçam
Ürəyindən ürəyimə bir yol açam
Ay ulduzlu tünlərinə sevinc saçam.
Başarıram baxışından balıq tutam
Başarıram gülüşündən alma dərəm
Başarıram...
Ancaq bir an sənsiz yaşamağı
Başarmıram...
Başarmıram...
Başarmıram.
13
Sən ayrıldın ürəyimdən
Ölkəmdən ayrılan
QARABAĞ
Kimi...
14
Bütün bəzək əşyalarını
Qulluğa aldı.
( gözəlliyini tapmaq üçün)
* * *
Ayna qarşısında
Özünü itirmişdi qadın.
15
Ayna qarşısına geçərkən
Dışarısı
Dırnaq boyu böcəkdən belə qorxan
Qızcığaz.
İçərisinə boylandıqda
Dərinliyi
Geniş-qaranlıq
Boşluq.
* * *
Varlığının o tayında
Müqəddəs olay üz verməkdə
Bütöv varlıq yaranışı
Sevgi patlayışı!
16
Tərbiyəsiz uşaq kimidir yaşam!
"nə dil qanır nə də tanrı"
Şımarıq-saymaz.
Birisinin ağzını əyir
Birisinə söyüş verir
Birisinə boğma basır
Birisini yıxıb qaçır
Birisinə tikə tutub
Birisindən acıq açır.
Tərbiyəsiz uşaq kimidir yaşam!
Təmkinsiz-şıltaq.
Zəhləsini qaçırdır adamın
Bu
Anası babası bəlli olmayan sırtıq.
17
Qatar gedir
Mən
Dəmir-dəmir uzaqlaşıram səndən
əl sallayıb gülümsəyirsən acıdan
dolumsunub ağlayıram içim-içim.
Qatar gedir
içimdə boşluq yaranır şəhər boyu
Yoxluğun bir bıçaq olub
Kəsir bütün umudumu dilim-dilim.
Qatar gedir
Getməmişdən dönürəm mən
Sən də gedirsən dönmədən
Və itirsən gözlərimdən ilim-ilim.
Qatar gedib
Mən qalmışam
Bir də yolçusuz duraq
Bir də sən bilmirəm harada...
Təbriz
Yenə də ən gözəl şeirlərim
Sənə yazılır!
Sən
Həsrət qoxulum
Qurbət havalım
Vətənim...
1
Yavaş-yavaş bizə çatmaqdadır sıra!
Hanı...
Təpəgözlər gözünü kim doyura biləcək ki?
Bir gecə oğurlan mənə!
"Ay boz çuxa çal papaq çit arxalıq gül oğlan"
"Dədə "
insan demədi bizlərə ya?
belə ki bəlli olur
Elə qınsız qılıc ilə bitəcək
Qar/daş/lıq
(ya qaranləq ya ışıq)
***
Və sonunda dədə gəldi adını qoydu
VƏTƏN
"Atını yan çək top qara birçək hamıdan göyçək
Gül oğlan!"
2
Adını unutduğum şəhər
Günün cəhənnəm ortası
Xiyavan
Çəliksiz qoca
Dilənçi qadın
mötad kişi
Qaçqın qızlar
Qurbağalı qarınlar...
Şəhər
Xiyavan
Yorğunluq
Duraq
Arıq pişik
Zibil toplantılı qanov
Axca sıçanı...
Xiyavan
Arabalar
Dəlilik
Dəhşət
Düd-dürüd
Reklam...
Şəhər
Kölgəsiz ağaclar
Qəbristan
Qəbir daşları
Buğda
Qarışqalar
Qarqalar...
Şəhər
Xiyavan
Mən
+...
+...
+...
***
Beynim fəlakət sərgisi
Açılış zamanı
Bu gecə
ÖLÜM çağı.
3
Orada bir ağac
Bir kəndir bağlanmış boynuna
Olüm biçimində
istədiyin kimi asa bilərsən məni
... dadını çıxara bilərsən yanı
Burada bir mən
Bir çatı salınmış boynuma
Yaşam biçimində
istəmədiyim kimi asılmaya bilərəm səndən
Və
Dadını çıxara bilərəm
Öz\gür\lüyün
Orada bir ağac burada bir mən
Arada bir sən...
***
Bir kəndir sallanır
Yaşamla ölüm arasında.
4
_...
_...
_...
_?
_!
_!!!
_.
_.......
_...
_!
_!
-?!!
_!
_...
_!
_.
5
Gözlərin badam ağacı
Gülüşlərin gilas tabağı.
Gözəlliyini görəndə
Tamahım düşür yaşama
Sanki qızıl quş qonur başıma.
...görüş yerini söylə mənə
Araz qırağımı?
Muğan çölümü?
Nə bilim sən söylə görüş yerini
iki badam sındırım
iki gilas dadım
Xəyalının pambıq tarlasında gəzim birazda
Sonrası...
Görüş yerini söylə mənə!
Danışıqdan-sözcükdən eşikdə
Gizli-gizli gizlərimi sərgiləyim gözlərinə...
Gözlərin badam ağacı
Gülüşlərin gilas tabağı...
6
Bu üçüncü çaydı süzürəm sənə
Bu da soyuyacaq bilirəm
Gəlməyəcəksən...
***
Nədən görəndə səni
Kırıxıram
Doğurdan?!
***
Bu üçüncü çaydı
Süzməyim gəlmir
Özümə
Bu da soyuyacaq gəlməyəcəksən
Bilirəm.
7
Kədərlərim uzun qatar.
Çoxdandır dayanıb ürək durağında
Gəlsən
Sürüb
Gedəcək...
8
Gecə qaranlıq
Gecə susqun
Gecə a-dət kimi durğun...
Yeddi qat ölüm geyib günəş
Hər şey qarğışa bənzəyir-
qara qışa bənzəyir
mən
tir-tir titrəyirəm
barmaqlarımda sınıram
içimə qısılıram...
gecə qaranlıq
gecə susqun
gecə qurbət kimi yorğun!
ən tanınmaz bir xəyalın
döngəsində dincəlirəm...
birdən
saplanırsan içimə
arxadan saplanan bıçaq kimi
dərin-dərin qanayıram
bağırıram
bağırıram
bağırıram...
gecə qaranlıq
gecə susqun
gecə həsrət kimi vurğun
gecə
lə-nət kimi...
9
Salam ağa!
Vaxtın xeyir
Necəsən?!
(gözlərini görsəm öpmək istəyəcəksən məni həəəə?!)
Cccccco...
Günorta yorğunluğunda
Fahişə gülüşünə bənzəyir duruşuğun...
Salam ağalar!
Necəsiniz?!
(gözlərimi görsəniz öpmək istəyəcəksiniz bir-birinizi ... deyilmu?!)
Həəəə...
Çimçəşirsiniz həvəsinizdən!
Səlam!
Necə də öpülmək istəyirəm
xiyavanın soluqlu dodağından
bilməyirsiniz amma.
***
Vax...vax...vax
Pisdikli baxışlarınızdan
***
Hələlik.
10
Mən kitab oxuyuram
Qardaşım ceb telefonunu oyalayır
Atam televizyona baxır
Anam deyinir .
Mən internetdə gəzirəm
Qardaşım xəyallarında
Atam keçmişində
Anam deyinir .
Mən içimə qısılıram
Qardaşım həyətə çıxır
Atam siqara çəkir
Anam mürgüləyir.
Mən...
Qaradşım...
Atam...
Anam...
Nə qədər yalqızıq bir-birimizin yaninda.!
11
Dörd duvar arasında doğuldum
Dörd duvar arasında ovundum
Dörd duvar arasında düşündüm
Dörd duvar arasında boğuldum.
İndisə
Mənimlə özümün ortasına
Polad pərdələr çəkirlər
Dörd duvar arasında.
İki şer:
Köynəyinin yaxasını aç
Köksünü görüm
...
Offfffffff
Buradakı dost izi var anam
-necə də mehriban əlləri varmış-
Pambıqla kəsib döşlərini
Heç incitməyib gözlərindən bəllidi
Qoy kürəyinə də baxım
Yaralarına toxunmaram qadan alım
Yalnız söylə
Bu, qamçı-qamçı qan yolların sonunu
Kimdən xəbər alım
Olursa yaşmağını da aç
Gülümsəməni görüm lütfən
Ağlamaram söz vermişəm
-türk kimi-
Ama,
Yaylığını götürmə kəsin
Götürmə yaylığını
Sənə gələrkən gördüm
Saçlarından
Çatı hörmüşdülər dar ağaclarına
Dur yola sal məni anam
Saçlarını geri almağa gedirəm
NAMƏHRƏM ƏLLƏRDƏN
Dua et mənə
Maralım
Yaralım...
Özgürlüyü yasaqlanmış, qartalları-aslanları tutsaqlanmış,
ŞƏHİDLİ təbrizdən yazıram!
Oyaq vicdan varsa, hayımıza hay versin
Tək istəyimiz
öz bayrağımız, öz toprağımız, öz dilimiz, öz gələcəyimiz
yaşasın Azərbaycan
yaşasın türk milləti
Azərbaycan!
Buyur bu da bayrağının qızıl rəngi
Buyur buda şəhid qanı
Dəliliyin hanı hanı
Dəreləri əsnə görək
Dağlarını gərnəş görək
üsyan geyin...fırtına min
Dur silkələn tərpən görək
Azərbaycan
ürəyi qan
bağrı şan-şan
haya hay ver
bizə
qeyrətindən yenə pay ver
and içirik şəhidlərin al qanına
and içirik anaların ağısına
and içirik ürəyinin ağrısına
birə min qan
birə min qan
birə min qan edəcəyik
haqqı əldə edəcəyik
bayrağını zirvələrdə görəcəyik
biz
yenə də güləcəyik...
MƏLİHƏ ƏZİZPUR
TƏBRİZ 2006
مليحه عزيزپور`ون شئعرلرینه ادبی- تنقیدی باخیش
گونتاي جاوانشیر(گنج آلپ)
مودئرنيزمين بئشييي، دوغوب و ائوريم (تکامول) ائوره لريني (مرحله لرینی) ياشاديغي، داها سونرا اؤز اوزانتيسي اولاراق بيلينه ن پوستمودئرنيزمي اورتايا قويدوغو يئر باتيدير. باتي اولوسلاري هم صنعتين چئشيدلي داللاريندا، هم ده گئرچک ياشامدا مودئرنيزاسييون سوره جيني دئنه ميشلر. صنعت ائوره ني نين داياناغي دوشدور(düş- خیال). دوشسوز صنعت اولاماز. گئرچک ياشامين دا بير اوجو اصلینده دوشلرين گيز(سیر) دولو دونيالاريندا ساخلي(مخفی). دوشلرين قاتقيسي يوخدورسا ياشانتي بلکه بير آغاجين ياشامينا بنزه ر. دئييل، آغاجين ياشامينا بنزه مه ز، چونکو آغاجلار دا دالغين، دوشلو ياراديليش. آغاجلار دا دوشلره دالارلار. بلکه بير کؤکوندن قوپاريلميش آغاجين ياشامينا بنزه ر. دوشلريندن آيري دوشموش آغاج. يا سويوندان آيريلميش و قوووشما اؤزله مي ايله اينله يه ن نئي کيمي:
" دينله یين! نئي چون حيکايت ائيله يير
آيريليقلاردان شيکايت ائيله يير
تا نئييستاندان قوپاريلديم او گون
منده آغلار اولدو اينسانلار بوتون
کيم کي اصلیندن اوزاق اولدو اوزاق
اصله وصل ايچين ائده ر داييم سوراق..." (ترجومه- گ. ج)
سونسوز دوشلرين درينليييندن يوغرولان گؤزه لليک انگين دويغولارلا ايچ ايچه گيريب اينسان بيلينجينده هاله باغلاديغيندا شئعر يازماق، داها دوغروسو وارليغا آخيش اَه ييليمي (əyilim- تمایول) اورتايا چيخار. اوسساليغين (عقلیلیيین) اورونلري ايله (ürün- محصول) دوشلرين گيز دولو ايچ ايچه گيرمه سينين موسيقي بيچيمينده يوغرولوشو اولاراق آدلانديراليم بو تينسه ل(روحی) چاليشمالار بوتونونو. اسکيلرده اينسان تينينده کي اولوشوملارين بيچيمسه ل ايفاده سي سؤز کونوسو ايدي. اؤرنه یين هئجا و يا عروض وزنينده ايفاده اولونوردو. يالنيز ديش دونيانين بير اوزای (فضا) بيچيمسيزلييی، سونراسيزليغی ايچينده اولدوغو کيمي ايچ دونيانين دا بيچيمسيز سونسوزلوغو سؤز کونوسو اولسا گره ک. مودئرن شئعر ايسه بيچيمسيز بير گئرچکله شيم ايسته ر، یعنی بوتون اولانلا قوجاقلاشما کیمی بیر ایسته ییش. اينسانين ايچ دورتولري ده (dürtü- انگیزه) بونا زورلاماقدادير اصلینده. ائوريم بير دوغرولوقدور. ائوريم اولماسايدي اينسان بئزه ردي، کندينه قييار، اينتيحار ائده ردي. ائوريم، سونسوزلوغون زامانسالليق ايچه ريسينده گئرچکله شه ن گؤرونتولريدير. بيچيمسيزلييين بيچيمله نمه سوره جيدير ائوريم. يالنيز بيچيمسيزليک بيچيمه سيغماديغي اوچون ائوريم سوروب گئده ر. گؤزلرينله دينله ر، قولاقلارينلا گؤره رسه ن. ايشته باتيدا اورتايا چيخان بو گره کسينيمين (ضرورتین) زامانلا دوغويا آخيشيني گؤردوک. مودئرن شئعر حاقيندا بير چوخ اينسان بيلگي بيريکديردي. يالنيز بو مودئرنيزمين بيلگي اولاراق دئييل، صنعت اولاراق گئرچکله شيمينه کندي ديليميزده آز تانيق اولدوق. گئرچکله شيم (رئآلیراسیون) ايسه صنعتسه ل ايفاده سيني بولمايينجا ائستئتيک (فلسفی گؤزه للیک) اولقو(olqu- فئنومَن، پدیده) دئييلدير. صنعتسه ل اولقو، قاوراييجيليق ایدراک ائدیجیلیک) اولاناقلاريني درينله شديرميش، دويومسال(حیسسی) اؤزومسه یيش(ادراک ائده ره ک منیمسه مه) يئته نه کلريني گئنيشله تميش اؤزگور تينلرين اؤزگونلوک اوغرونا چابالارينين اورونودور. سون زامانلار بو ائيله ملره (eyləm- فعالیت) صنعت داليندا(شاخه سینده) تانيق اولماقداييق. ايشته تؤره لرين، دينلرين قوشاتماسيندا (محاصیره سینده) بولونان بو گره کسينيمين بيچيمسيز ديشا ووروشو بير سوروندور (sorun- پروبلئم). يالنيز بو سورونو آشان بير اؤزگور قادين تيني وار: مليحه عزيزپور.
وار اولانين آرخاسيندا، ايچينده اولان باشقا بير "اولوش-وجود"و دا گؤرمک، يا دا گؤرونتونون قابيغيني سويوب، سؤکوب "ساخلي-مخفی"ني گؤرمک و گؤسته رمک بلکه بير شرقي، بير رقصله مومکون اولا بيله ر. بيچيمسيزليک ايشته بو. مودئرن شئعر بيچيمسه لله شميشلييي، گؤرونتولويو سئومه ز. چونکو بيچيم آشينا (aşınmaq- ییرتلماق) بيلير، آنجاق ايچه ريک کؤک سالار، سوره ر گئده ر. اؤلوملو اولانلار بيچيمسه لدير. اولوملو اولانلار سونسوزدور. قيسقانجليق اؤلوملودور، گؤزه لليک اولوملو. بو اوزدن ده اولوملو اولان اؤلوملو اولاني "دئييللر- اینکار ائده ر."
ائي...مني قيسقانان قادينلار!
او قدر گؤزلدير کي گؤزلرينيز
گونش گوزگوسودور سانکي
گؤزلرينيزي گؤردوکجه
گؤزه لله شيره م
گونبَگون
" دئييلله مه" ائوريم ياساسي. دار ايچ ائوره نين اؤز ياپيسي (یاپی- ساختار) اوزه رينده گئنيشله مه سيدير. "...گؤزه لله شيرم گونبگون" ايسه بو ائوريم ائوره لريدیر. يالنيز بو ائوره لرده "دئييلله نه ن- اینکار ائدیله ن" انگللردير. قيسقانجليغي قادينلارين ياناغيندان سيل و اوردا اؤزونو بول.
ان گؤزل وارليق بئله قوللانيشدان يوخسون بوراخيلارسا کؤتولويه، سئویمسیزلییه سؤوق ائده ر. اينسان ايسه يوکسک بير ياراتيليش اولاراق، ايچينه و ديشينا اوزانان يوللار تيکانديغيندا داها تئز اؤزونه ضرر وئره ر. چونکو اينسان کايينات کيمي يالنيز بير دوغرولتودا دئوينيمده (دئوینیم- حرکَت) دئييلدير. اينسانين ايچينده کي دئوينيمه سبب اولان گوج انگلله ندييي زامان او سونراسيزليق ايچه ره ن(ائحتیوا ائده ن) اولاناق (امکان) کؤتولويه اه یيليمله نه ر(مئييلله نه ر). کؤتو دويغولار قوللانيشسيزليغين اورونلريدیر. قوللانيش ايسه گؤزه لليکلري داها دا ائستئتيزه ائده ر. اينسان ان ده يه رلي وارليقدير. بو ده يه رلي وارليق تانرييا عاييد اولمور. تانري ايله ائشيت اولاراق ائوره ني بؤلوشور. آنجاق ان سونوندا بوتون ائوره ني تانرييا بوراخيب و "سن"ی سئچير. "سن" چوخ اؤنه ملي. چونکو "سن"ده "من" ده وار، ائوره ن ده وار، تانري دا.
دونه ن، تانرييلا بؤلوشوردوک وارليغي.
يئري، او گؤتوردو
گؤيو ايسه من.
سن، اورتادا گؤرونونجه
گؤيو باغيشلاييب
سني گؤتوردوم..
"سن"، "من"ين وارليق نده ني. "من" منليييني بوتونو ايله اؤز ايچينده بارينديرماز، باریندیرابیلمه ز. "من"ين اوزانتيسي "سن"ده دير. "من"ی توپارلايان، توپلايان دا "سن" اولور. "سن"سيز "اؤز"ه دؤنوش اولاناقسيزدير:
"سندن دؤنوره م
اؤزومه وارا بيلمه ميشه م هله...
مني توپلا ايچيمه! "
تينسه ل ياشامين داياناقلاري وار. يالنيز بو داياناقلار سويوتدور(soyut- مجرد)، سوموت(مشخص) دئييلدير. دوشونجه نين آنلادا بيلمه يه جه يي داياناقلار. بو داياناقلار ايتيريلدييي زامان ايچيميزده و ديشيميزدا بير شئيلرين دئوريلديييني گؤروروک، دويوروق. سارسيليش بيزي بوشلوغا سوروکله ر. وارليق ايچيميزدن، ديشيميزدان ايتيريلميش اولور. بو سارسيليش هئچلييي ايفشا ائده ر. سارسيليشين ايفشا ائتدييي بوشلوغا سوروکله نيش بير سوره ج اولاراق گئرچئکله شه ر، آنجاق بو سوره ج حيسس ائديلمه ز. يالنيز بير آنین ايچينده تينين(روحون) داياناقلارينين اوچورولدوغونو دوياريق. درين بير ايچ سيخينتي ايچه ريسينده ايچيميزين و ديشيميزين بوشلوق قاتيندان، بوشلوق طرفیندن ايشغال ائديلدييينه تانيق اولوروق. اؤزوموزو ساووناجاق بوتون داياناقلار دا بو اورتامدا اوچورولموش اولور. سارسيليشين ايچينده قيوريليب دوران، ايته ن وارليغيميز. اينسانين اؤز ايچينده بورخولماسي، ييخيلماسي تينين داياناقلارينين اوچورولماسي ايله گئرچکله شیر. تين(روح) اؤز داياناقلاريني يئنيدن اؤزو اونارار(onarmaq- تعمیر ائتمک). ايچيميزده اولوب بيته نلره موداخيله ائده بیلمه ریک. اؤز-اؤزوموزون نئجه باتيشينا، ايچيميزين يانماسينا سئييرجي اولاريق. ايچيميزده کي اوناريم (تعمیر) اولايي دا کنديليييندن گئرچکله شه ر. بيز سارسيليشين ياراتديغي بوشلوقدان گئري دؤنوروک. "ايتگين من" گئري دؤنور. هئچليکدن وارليغا دوغرو بير آخيشا ياواش ياواش تانيق اولوروق. هئچليکدن وارليغا آخيش گؤرونسه ده، هئچلييه اوغراييش، هئچلیيه یووارلانیش گؤرونمه ز بير سورعتله اولور. "دونيا منه دار گلير" دئديييميزده بوشلوق بيزي سارميش، سارسيلميشيق دئمکدير.
" بوتؤولوکله شاشيرميشام بوشلوغوما
يئنه سن، دليرته ن بير دويغو کيمي
دول- بوشالا باشلاييبسان اوره ييمده
.... ان آنلامسيز کابوسلارا يئييليره م
و هئپ ساييقلاييرام:
" هارداسان آي ايتگين منيم
سني هانسي اوغرو چالدي منليييمدن
-مني هانسي...؟! "
*****
مليحه عزيزپور`ون ياراديجيليغيندا اؤنه ملي يئر توتان قونو هم ده اونون تورکجه ني يئته ئرينجه اؤزومسه مه سيدير. نه قده ر ديل او قده ر ده دوشونجه، او قده ر دويغو، او قده ر دوش(خيال). ديل يالنيزجا ياراديلميش ياپيتين (اثرین) نيته ليييني (کئیفییتینی) سرگيله مه ز، هم ده يارادانين کيشيلييي ايله ايلگيلي ايپ اوجلاري وئره ر. چونکو ديل اؤيره نيله ن بير يؤنته م دئييلدير، ياشانيلان بير يؤنته مدير(سيستئمدير). اينسانلاري ديلينه گؤره، ديلينين بيچمينه گؤره ده يه رله نديرمک مومکون. يازينسال(ادبی) ياپيتين ائستئتيک اؤزه لليييني، گؤزه لليييني ساغلايان ديلدير. مليحه عزيزپور`ون يازينسال ياپيتيندا ديلين گؤرونه ن سورونسالليغي (گراماتولوژيک پروبلئم) سؤز قونوسو دئييلدير. هم ده گؤرونمه يه ن سورونسالليق(پروبلئملیک)، يعني دويغو، دوش، دوشوجه انگينلييي تورکجه نين گئنيش اولاناقلارينا داياناراق گئرچکله شمه چاباسي ايچينده دير. آديني اونوتدوغوم بير باتي يازاريندان بير سؤيله م (ایفاده) ياديما دوشور: "ياپيتلاريمدا قوللانديغيم بعضي سؤزجوکلرين آنلاميني بيلميره م، اونلارلا ايليشکي قورا بيلميره م" دئيير. آنلاشيلان بو کي، اينسان دوشو، دوشونجه سي ديلين سينيرلاريني زورلايا بيلير. مارتين هايدگئر "آلمان ديلي فيکيرلريمي ايفاده ائتمکده زورلانیر، بير شئيلر اکسيکدير"— دئيير، سونرا دا يئني سؤزلر اوره تير. بو سؤزلر داها سونرا هايدگئر فلسفه سي نين شيفره لرينه دؤنوشدو. دوش، دويغو ديلين سينيرلاريني زورلاديغيندا ديل ده اؤزونو دوغماق، دوغورماق زوروندا قالار. ديلين سينيرلاري گئنيشله ر. ديلده کي بيچم يازارين ايچ گؤزله ملرينه(مشاهیده لرینه) دايانماقدادیر. ايچ گؤزله م بيرئيه (فرده) اؤزه ل بير اولقو و اولوشومدور. ديلي بيرئيسل آنلامدا آلقيلاما(ایدراک ائتمه)، اؤزومسه مه ده بوردان قايناقلانماقدادیر. وار اولانين ياراتيجي بيرئيين تينسه ل(روحی) ياپيسينا، قورولوشونا گؤره اؤزومسه نيش اولاراق آدلانديراليم بونو. چونکو ديل هم ده ياراديجي اوچون ائستئتيک بير نسنه دير(مادده دیر). ديلله يالنيز ديش دونياني آلقيلاماريق، هم ده ايچ دونيانين سينيرلاريني بللی ائدیریک. ديليميزده بير دئييم وار: "بو سؤز منه بته ر يئر ائله دي" . چوخ دوغرو بير دئييم. سؤزلر اؤنجه سؤيله يه نين ايچ دونياسيندا اؤزونه يئر ائده ر، داها سونرا دا دينله يه نين ايچ دونياسيندا يئرله شر. سؤز، سؤيله يه نين هاراسيندان قوپارسا دينله يه نين اوراسينا گئده ر. يالنيز بو "هارا" سؤزو چوخ اؤنه ملي. "هارا" بير مکاندیر، بير ايچ مکان. هر کسده عئيني مکانلار اولماز. آنلاشيلمازليق دا بوردان باشلار. درين بير ايچ مکاندان گيزلي شکيلده قوپان بير سؤز عئيني مکاني تاپابيلمه زسه، يئرله شه ده بيلمه ز. چاغداش شئعر تورونون (tür- نؤوع) اسرارانگيزليييني گئنيش شکيلده منيمسه ميش مليحه عزيزپور`ون یارادیجیلیغیندا اؤنه ملي اولان اونون اؤزونه اؤزگو(خاص) صنعتسه ل ياشامي و بو ياشامين يازينسال آنلاتیسیدیر.
2005- فینلاندییا
Labels: مليحه عزيزپور
آردي-Ardı
